Pani Pokrzywa

Cześć!

Niedawno pisałam wam o pysznej zupie szczawiowo - pokrzywowej! Dlatego dziś chciałam wam więcej powiedzieć o tej niesamowitej roślinie.

W dzieciństwie starsze pokolenie z mojej malutkiej wsi mówiło mi, że jeżeli poparzysz sobie ręce pokrzywą, to dobrze, ponieważ zdrowo wpływa na skórę. I oczywiście nie możesz się podrapać ponieważ wtedy nie zadziała (?!).

Moja babcia ciachała pokrzywę razem z liśćmi buraka cukrowego i podawała ją świniom. Pamiętam jak pomagaliśmy jej w kręceniu korbą w maszynie, która siekała wszystko.

Jako dzieciaki robiliśmy sobie psikusy, czyli tak zwaną pokrzywkę, czyli dwoma rękoma łapaliśmy rękę kolegi i przekręcaliśmy przeciwne strony - czy ktoś to robił oprócz nas?!

Z pokrzywą związana jest również jedna z najpiękniejszych bajek Hansa Christisana Andersena "Dzikie Łabędzie" - opowieść o pięknej, kochanej siostrze Elizie i o jej jedenastu dobrych braci. Życzę każdemu z was takiej siostry!

Delikatnymi rękami brała wstrętne pokrzywy. Paliły jak ogień, wielkie pęcherze pokryły jej ręce i ramiona, ale znosiła wszystko chętnie, aby tylko wyzwolić braci. Każdą pokrzywę deptała bosymi nogami i plotła zielone włókna.

Pokrzywy, jednak nie są, aż tak wstrętne jak opisuje je H.Ch. Anderson.

Pokrzywę z powodzeniem możemy zaliczyć  do roślin królewskich. Najwięcej substancji czynnych zawiera pokrzywa majowa, dlatego poświęć kilka majowych dni na zaprzyjaźnienie się z Panią Pokrzywą.

Historia

Choć pokrzywa dla wielu ludzi to uciążliwy chwast, należy ona do najbardziej znanych i wykorzystywanych roślin od zarania dziejów. W starożytności jej zbawienne dla organizmu właściwości opisywali Dioskurides i Piliniusz. Ojciec medycyny Hipokrates twierdził, że oczyszcza krew. W średniowieczu jej właściwości opisywała Św. Hildegarda z Bingen (którą osobiście bardzo lubię) - mówiła, że należy do ziół rozgrzewających i osuszających - zalecała aby używać jej na krwawienia, brak pamięci, kamienie w nerkach potencję, czy jako warzywo. Od XII do XVII wieku robiono z niej ubrania - później oczywiście wyparła ją bawełna. Choć ponoć do dziś chętnie używa się jej do produkcji sieci rybackich, ponieważ materiał z pokrzywy jest mocny, nienasiąkła i nie gnije. 

Dawniej, jako warzywo traktowano ją całej Polsce, jak i w północnej i wschodniej Europie. Na przełomie XIX i XX wieku traktowano ją jako pożywienie głodowe.

Właściwości

Pokrzywa zawiera witaminy C, A i K, chlorofil, związki garbnikowe, kwas mrówkowy, krzemionkę, śluzy, woski, sole mineralne, barwniki i inne. 

Przede wszystkim jest lekiem krwi - zwiększa poziom żelaza i pobudza organizm do produkcji czerwonych krwinek. Za tą właściwość odpowiedzialny jest chlorofil pokrzywy, czyli taka "roślinna hemoglobina", a witamina C pomaga w lepszym wchłanianiu się żelaza.. Dzięki temu jest znacznie łatwiej przyswajalna niż żelazo w tabletkach. Jest lekiem witaminowym, krzemionkowym, krwiotwórczy i tamujący krwawienie.  Dobrze jest stosować ją przy małokrwistości, spadku odporności, (grypa, odra), w stanach uszkodzenia miąższu wątroby, w chorobach gośćcowych, kamicy nerkowej, w przypadku złej przemiany materii, w bólach reumatycznych, chorób gruczołu krokowego, wątroby, śledziony, trzustki, w schorzeniach wyniszczających ustrój. Jest pomocna dla alergików i chorych na katar sienny. 

Pokrzywa posiada działanie:

• antybiotyczne, czyli pomaga w gojeniu się ran i owrzodzeń, np. przy gronkowcu złocistym na które przykłada się rozdrobnione soczyste liście.
• insulinobodobne, czyli napar podawany w umiarkowanych ilościach znacznie obniża poziom cukru w moczu , ale większe dawki znoszą to działanie.
• oczyszcza organizm z toksyn i kwasu moczowego, wzmacnia układ odpornościowy, łagodzi obrzęki i skurcze oraz działa przeciwnowotworowo. Istnieje kuracja wiosenna, oczyszczającą organizm z toksyn nagromadzonych przez zimę: należy przez 3 miesiące dwa razy dziennie pić herbatę pokrzywową.

Ponad to przeczytałam, że miód pokrzywowy ma niesamowite działanie na organizm. Mam nadzieję przygotować taki miodek, wtedy opowiem o tym coś więcej. 

Ciekawostka: poparzenia pokrzywą można załagodzić pocierając piekące miejsce zgniecionymi liśćmi szczawiu tępolistnego (Rumex obtusifolius) - jest inny szczaw niż ten  którego robimy zupę

Zastosowanie Pokrzywy

Lecznicze

WaWedług św. Hildegardy z Bingen olejek pokrzywowy pomaga na koncentracje i zapominanie (taką kurację zacznę miesiąc przed sesją, mam nadzieję że pomoże). Nasączony sokiem pokrzywy wacik umieszczony w dziurce od nosa natychmiast tamuje krwawienie. Natomiast szcypta suszonych liści pokrzywy wysypanę na kromkę chleba z masłem (może warto zrobić masło pokrzywowe?) pomaga na zbyt obfite miesiączki - w ciągu dnia jemy 2 kromki. 

W kuchni

Zaletą pokrzywy jest to, że rośnie wszędzie, szalonym tempie i DUŻO. Zatem spokojnie możemy zbierać dużych ilościach i robić zapasy na zimę już teraz - póki ma młode, pyszne listki i dużo witamin  .
Z pokrzywy tak naprawdę możemy robić wszystko: od piwa, herbaty, zupy, szpinaku, po sałatki, składniki pizzy do chleba, a nawet tarty. Problemem jest szorstka tekstura, więc dobrze ją pokroić lub sparzyć.
Polecam robić z niego herbatki - bardzo pyszne (warto jest zebrać pokrzywy na susz i przechowywać w szczelnie zamkniętym słoiku suszoną pokrzywę - herbatę). Taką kurację wzmacniająco - oczyszczającą stosuje się 3 miesiące, a potem należy zrobić miesiąc przerwy.
Ja dodaje ją do zup (pokrzywowych, warzywnych, wiosennych, botwinki i zupy-kremy). Przygotowuję potrawę a'la szpinak (bardzo smaczny z ziemniaczkami). Liście (najlepiej młode) warto dodawać do wiosennych sałatek (pokrzywa, która leży kilka godzin lub dzień już nie parzy, a posiekana i przechowywana w lodówce wygląda całkiem smacznie.). Z suszoną pokrzywę można dodawać do jajecznicy - choć szczerze mówiąc - nie posmakowała mi zbytnio, ale spróbuję z młodą świeżą pokrzywą. Jeżeli ktoś lubi ziołowe octy może wykonać ocet pokrzywowy. Ponad to warto jest pić sok z pokrzywy.

Niedługo pokażę wam w jaki sposób przygotować z pokrzywy potrawę a'la szpinak i bazę do zup, potraw z makaronu itp. którą spokojnie można przechowywać w zamrażarce. 

W kosmetyce

Całą pokrzywę (ziele+korzeń+nasiona) z powodzeniem używa się w pielęgnacji włosów. W sklepie można kupić wodę pokrzywową na porost włosów, albo przygotować ją samemu. Warto czasami robić płukanki z pokrzywy - lub jeszcze lepiej płukanki z octu pokrzywowego, którego również możemy dodać do szamponu.Pokrzywy lepiej jest używać do włosów przetłuszczających się lub normalnych i to samo tyczy się skóry - cera tłusta lub normalna, ponieważ ma właściwości mocno oczyszczające. 

Jeżeli obawiamy się wysuszających właściwości pokrzywy można zrobić z niej macerat pokrzywowy. Na tym blogu zamierzam pokazać w jaki sposób można wykonać ciekawe półprodukty (np. macerat pokrzywowy, ocet pokrzywowy) i produkty końcowe (np. krem) z tego ziela.

Uwaga! Nie poleca się używania świeżej pokrzywy blondynkom, ponieważ może zafarbować włosy na zielono - natomiast spokojnie można używać jej korzenia, który bardziej stosuje się na porost włosów. 

W ogrodnictwie

Do wzmacniania roślin stosuje się słynną gnojówkę pokrzywową, którą moja mama podlewa pomidory, ale pokrzywa nie jest jedyną rośliną, która można wykorzystać w ten sposób. W domu, rośliny doniczkowe dobrze jest podlewać naparem pokrzywowo - rumiankowym, ponieważ wzmacnia  rośliny i chroni ziemię przed grzybami (trzeba być systematycznym a efekty widać po pół roku\jednym roku).
Edit: Moja mama mówi że fasola nie lubi pokrzywy i nie należy podlewać jej nawozem pokrzywowym.

Ja już rozpoczęłam weekend majowy i choć w dużej mierze spędzę go przed laptopem pisząc pracę licencjacką to polecam wam zebrać sobie: 

• zapasy pokrzywy - ponieważ ma bardzo bogate zastosowanie jak widać powyżej ;) 
• kwiaty mlecza - ja już zebrałam swoją porcję mniszka i w tym roku zrobię nowe wariację syropu z mniszka, ale jeżeli nie możesz się doczekać to  przeczytaj ten przepis o miodzie z mniszka lekarskiego.
• ziele gwiazdnicy - zrobimy z niej gwiazdnica a'la szpinak - w kuchni można ją wykorzystywać bardzo podobnie do pokrzywy
• liście - a przede wszystkim korzenie żywokostu - nauczę was przygotowywać półprodukty do wykonania maści na bolące kości, mięśnie i siniaki.

A wy w jaki sposób korzystacie z pokrzywy? Podzielcie się swoimi doświadczeniami w komentarzach :)

Basia

Bibliografia:

J. Kwaśniewska, Jskulimowski, H. Tumiłowicz, "Poradnik Zbieracza Ziół", Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1956.

M. Gorzkowska, "Zioła, jak zbierać, przetwarzać, stosować, Wyd. BOSZ, Olszanica 2015

Ł. Łuczaj, "Dzika kuchnia", Wyd. Nasza Księgarnia, 2013

J. Schulz, E. Uberhuber, "Leki z Bożej Apteki", Wyd. Znaki Czasu, Warszawa 1987